Kolor i złożoność: jak zaprojektować stymulującą salę lekcyjną

Łatwo jest przesadzić ze stymulowaniem dzieci żywymi kolorami i ekspozycjami przeładowanymi informacjami, ale zwykła biała obudowa też nie jest odpowiedzią. Jak zatem znaleźć odpowiednią równowagę w projektowaniu klas?

Teorie sugerują, że różnorodność, nowość lub nietypowe elementy wprowadzają złożoność wizualną, a to z kolei wpływa na stymulację. Istnieją jednak różne poglądy na temat tego, jaka stymulacja — większa czy mniejsza — jest korzystna w środowisku uczenia się dzieci.

Na przykład niedawne badanie cytowane w raporcie Clever Classrooms wykazało, że dzieci w warunkach „słabego rozproszenia wzroku” spędzały mniej czasu na czynnościach innych niż zadania i uzyskiwały wyższe wyniki w nauce niż dzieci w warunkach „silnego rozproszenia wzroku”¹.

Badanie to wykazało również, że wyniki w nauce były wyższe w salach lekcyjnych o skąpym wystroju niż w bogato urządzonych. Natomiast Read i in. (1999)² stwierdzili, że zróżnicowane przestrzenie o różnej wysokości sufitu i różnej kolorystyce ścian sprzyjają współpracy, chociaż efekt może być odwrotny do zamierzonego, jeśli przestrzeń stanie się zbyt złożona.

Jak wiele złożoności?

Wyniki badania Clever Classrooms wykazały, że efekt złożoności jest krzywoliniowy, co oznacza, że zbyt wysoki lub niski poziom złożoności powodował pogorszenie warunków uczenia się, natomiast średni poziom złożoności wizualnej był optymalny.

Ostateczne wnioski z badania:

• Wizualne zróżnicowanie układu podłogi i sufitu, prezentujące jednocześnie pewien porządek, wystarczy, aby pobudzić uwagę uczniów. Wyższe, prostsze formy sufitowe mogą „uspokoić” przestrzeń, natomiast bardziej złożone kształty mogą zwiększyć złożoność, o ile uniknie się poczucia bałaganu i nieporządku.
• Wizualne ekspozycje na ścianach powinny być dobrze zaprojektowane i zorganizowane. Zaleca się pozostawienie 20–50% wolnej przestrzeni na ścianie.
• W miarę możliwości należy unikać umieszczania ekspozycji na oknach z uwagi na blokowanie światła.

Światło dzienne i dużo świeżego powietrza w szkole Peder Lykke

Czy najlepsze są jasne kolory?

Dzieci niewątpliwie pociągają jasne kolory. Jednak funkcjonalne podejście do koloru w sali lekcyjnej powinno koncentrować się na używaniu koloru w celu osiągnięcia pozytywnych wyników, takich jak zwiększenie koncentracji uwagi i mniejsze zmęczenie oczu.

Na przykład Jalil i wsp. (2012)³ przeanalizowali, w jaki sposób różne kolory wpływają na wydajność pracy, powodują określone zachowania, tworzą negatywne lub pozytywne postrzeganie otoczenia i zadań oraz wpływają na nastrój i emocje. Doszli do wniosku, że kolorowe środowiska mają znaczący wpływ na zdolność uczenia się uczniów i ich samopoczucie.

Stwierdzają, że chociaż preferencje kolorystyczne są wysoce subiektywne, tzn. „czerwony jest najbardziej preferowanym kolorem do wnętrz wśród małych dzieci i osób starszych, natomiast niebieski jest ulubionym kolorem wśród młodych dorosłych, pracowników biurowych i studentów”³.

W badaniu Clever Classrooms (2015)⁴ oceniano elementy kolorystyczne za pomocą niejaskrawych kolorów (biały/jasnobeżowy) i jaskrawych kolorów (czerwony/pomarańczowy). Stwierdzono, że stymulacja generowana przez kolor jest krzywoliniowa, tj. optymalna na średnim poziomie.

Pozostałe wnioski:

• W przypadku powierzchni ścian główny aspekt jest krzywoliniowy. Duże, jaskrawo kolorowe obszary wypadły słabo, podobnie jak białe ściany z kilkoma kolorowymi elementami. Stwierdzono, że scenariusz pośredni, w którym ogólnie ściany są jasne, a ściana dekoracyjna bardziej jaskrawa, jest najskuteczniejszym sposobem optymalizacji uczenia się.
• Na tym stosunkowo spokojnym tle dodatkowe elementy kolorystyczne pełniły uzupełniającą, stymulującą rolę. Na przykład stosunkowo jaskrawe kolory na podłodze, roletach, biurkach i krzesłach dodają dodatkowe akcenty i plamy koloru.

Podsumowując, wniosek jest taki, że sale lekcyjne nigdy nie powinny być mdłe i nudne, ale aby uniknąć nadmiernej stymulacji, należy zwracać szczególną uwagę na równowagę i poczucie porządku.

Źródła

1. Godwin and Fisher: Visual Environment, Attention Allocation, and Learning in Young Children: When Too Much of a Good Thing May Be Bad. 2014
2. Read et al: Impact of Space and Color in the Physical Environment on Preschool Children’s Cooperative Behavior, Environment and Behavior. 1999
3. Jalil et al: Environmental Colour Impact upon Human Behaviour: A Review. 2012.
4. Clever Classrooms (2015), Raport podsumowujący projektu HEAD, University of Salford, Manchester